Mecelleden 99 fıkhi esas

Ayrıntılar
Kategori: Fıkhi Meseleler
Gösterim: 8748

Bir işten maksad ne ise hüküm ona göredir.
1. Ukudda itibar; makasıd ve meaniyedir, elfaz ve mebaniye değildir.
2. Şekk ile yakin zail olmaz. 
3. Bir şeyin bulunduğu hal üzere kalması esastır.
4. Kadim kıdemi üzere terk edilir.
5. Zarar Kadim olamaz.
6. Beraat-ı zimmet asıldır
7. Sıfat-ı Arızda asl olan ademdir.
8. Bir zamanda sabit olan şeyin hilafına delil olmadıkça bekasiyle hükmolunur.
9. Bir emr-i hadisin akrebi ekvatında izafeti asıldır.
10. Kelamda aslolan mana-yı hakikattır.
11. Tasrih mukabilinde dalalete itibar yoktur.
12. Mevrid-i Nass’da ictihada mesağ yoktur.
13. Ala hilafıl kıyas sabit olan şey, saire makisun aleyh olmaz.
14. İctihad ile diğer ictihad nakzolunamaz.
15. Meşakkat teysiri cel eder.
16. Birişzik oldukta muttesa olur.
17. Zarar ve mukabele bizzarar yoktur.
18. Zarar izale olunur.
19. Zaruretler, memnu olan şeyleri mubah kılar.
20. Zaruretler, kendi mikdarlarınca takdir olunurlar.
21. Bir özür için caiz olan şey o özürün zevali ile batılş olur.
22. Mani zail oldukta memnu avdet eder.
23. Bir zarar kendi misli ile izale olunamaz.
24. Zarar-ı Ammı def için zarar-ı hass ihtiyar olunur.
25. Zarar-ı eşed zarar-ı ehaf ile izale olunur.
26. İki fesad tearuz ettikte ehaffı irtikab olunur.
27. Ehven-i Şerrey ihtiyar olunur.
28. Def-i Mefasid celb-i menafiden evladır.
29. Zarar bikaderilimkan def olunur.
30. Hacet; Umumi olsun, hususi olsun zaruret menzilesinde tenzil olunur.
31. Iztırar gayrın hakkını ibtal etmez.
32. Alması memnu olan şeyin vermesi dahi memnudur.
33. İşlenmesi memnu olan şeyin istenmesi dahi memnudur.
34. Adet muhakkemdir.
35. Nasın istimali bir hüccettir ki anınla amel vacib olur.
36. Adeten mumteni olan şey, hakikaten mumteni gibidir.
37. Ezmanın tagayyürü ile ahkamın tağayyuru inkar olunamaz.
38. Adetin delaletiyle mana-yı hakiki terk olunur.
39. Adet ancak muttarid veyahut galib oldukta muteber olur.
40. İtibar galib-i şayia olup, nadire değildir.
41. Örfen maruf olan şey, şart kılınmış gibidir.
42. Beynettüccar maruf olan şey, beyinlerinde meşrut gibidir.
43. Örf ile tayin, nas ile tayin gibidir.
44. Mani ve muktezi taarruz ettikte mani takdim olunur.
45. Vucudda bir şeye tabi olan, hükümde dahi ona tabi olur.
46. Tabi olan şeye ayrıca hüküm verilmez.
47. Bir şeye malik olan kimse, ol şeyin zaruriyyatından olan şeye dahi malik olur.
48. Asl sakıt oldukta fer-i dahi sakıt olur.
49. Asıl sabir olmadığı halde ferin sabit olduğu vardır.
50. Sakıt olan şey avdet etmez.
51. Bir şey batıl oldukta anın zımnındaki şey dahi batıl olur.
52. Aslın ibkası kabil olmadığı halde bedeli ifa olunur.
53. Bizzat tecviz olunmayan şey, bitteba tecviz olunabilir.
54. İbtidaen tecviz olunmayan şey, bekaen tecviz olunabilir.
55. Baka, ibtidadan esheldir.
56. Teberru ancak kabz ile tamam olur.
57. Raiyye yani: tebea üzerine tasarruf maslahata menuttur
58. Velayeti hassa velayeti ammeden ekvadır.
59. Kelamın imali ihmalinden evladır.
60. Mana-yı hakiki muteazir oldukta mecaza gidilir.
61. Bir kelamın imali mümkün olmaz ise ihmal olunur.
62. Mutecezzi olmayan bir şeyin bazısını zikretmek, küllünü zikretmek gibidir.
63. Mutlak ıtlakı üzere cari olur. Eğer nassen yahut delaleten takyid delili bulunmaz ise...
64. Hazırdaki vasıf lağv ve gaibteki vasf muteberdir.
65. Sual cevabda iade olunmuş addolunur.
66. Sakite bir söz isnad olunmaz, lakin maraz-ı hacette sukut beyandır.
67. Bir şeyin umur-u batnında delili o şeyin makamına kaim olur.
68. Mukatebe, Muhatebe gibidir.
69. Dilsizin işaret-i mahudesi, lisan ile beyan gibidir.
70. Tercümanın kavli, her hususta kabul olunur.
71. Hatası zahir olan zanna itibar yoktur.
72. Senede mustenid olan ihtimal ile hüccet yoktur.
73. Tevehhume itibar yoktur.
74. Burhan ile sabit olan şey, ıyanen sabit gibidir.
75. Beyyine muddei için ve yemin münkir üzerinedir.
76. Beyyine hilafı zahiri isbat için ve yemin aslı ibka içindir.
77. Beyyine hücceti muteaddiye ve ikrar, hucceti kasıradır.
78. Kişi ikrarı ile muahaza olunur.
79. Tenakuz ile huccet kalmaz. Lakin mutenakızın aleyhine olan hükme halel gelmez.
80. Şartın subutu indinde ala muallak olan şeyin subutu lazım olur.
81. Bikaderilimkan şarta riayet olunmak lazım gelir.
82. Vadler suret-i taliki iktisab ile lazım olur.
83. Bir şeyin nefi zamanı mukabelesindedir.
84. Ücret ile zaman muctemi olmaz.
85. Mazarrat, menfaat mukabelesindedir.
86. Külfet nimete ve nimet külfete göredir.
87. Bir fiilin hükmü failine muzaf kılınır ve mucbir olmadıkça amirine muzaf kılınmaz.
88. Mubaşir yani bizzat fail ile mutesebbib muctemi olduğunda hüküm, ol fail muzaf kılınır.
89. Cevaz-ı şer’i zamana munafi olur.
90. Mubaşir muteammid olmasa da amin olur.
91. Mutesebbib muteammid olmadıkça zamin olmaz.
92. Hayvanatın kendiliğinden olarak cinayet ve mazaratı hederdir.
93. Gayrin mülkünde tasarrufla emretmek batıldır.
94. Bir kimsenin mülkünde onun izni olmadan ahar bir kimsenin tasarruf etmesi caiz değildir.
95. Bila sebebi meşru birinin malını bir kimsenin ahz eylemesi caiz olmaz.
96. Bir şeyde sebeb-i temellükün tebeddülü ol şeyin tebeddülü makamına kaimdir.
97. Kim ki bir şeyi vaktinden evel istical eyler ise mahrumiyetle muateb olur.
98. Her kim ki kendi tarafından tamam olan şeyi nakzetmeye say ederse sayi merduttur.

   
© incemeseleler.com